„Gułag” jest często używany do opisania każdego Sowieckiego więzienia lub obozu, szczególnie w zachodnich mediach. To nie jest do końca dokładne. W rzeczywistości Gułag (rosyjski skrót od Generalnej Dyrekcji obozów pracy przymusowej) powstał w 1930 roku, trwał 30 lat i został oficjalnie zlikwidowany w 1960 roku.
istota Gułagu pozostała jednak niezmienna jako „Państwo w państwie” obejmujące ponad 30 000 miejsc przetrzymywania., Gułag jest silnie związany z imieniem pewnego Józefa Stalina: to za jego panowania powstał system, w którym miliony więźniów były zmuszane do budowy miast, kanałów i fabryk, wydobywania złota i uranu oraz rozwijania niezamieszkałych terytoriów poza kołem podbiegunowym i w Kołymie.
według danych Muzeum Historii Gułagu przez obozy i więzienia w tym systemie przeszło 20 milionów więźniów. Co najmniej 1,7 miliona ludzi zginęło z głodu, wycieńczenia, choroby, lub od kuli w głowę., Byli wśród nich zarówno prawdziwi przestępcy, jak i niewinne ofiary oskarżone o „przestępstwa polityczne”.
opisanie wszystkich obozów gułagu w jednym tekście byłoby zadaniem niemożliwym, ale zidentyfikowaliśmy jedne z najstraszniejszych, najgęściej zaludnionych i najważniejszych dla radzieckiej gospodarki. Jacy oni byli?
Sołowiecki obóz specjalnego przeznaczenia (Sołowki)
V, Krechet / Sputnik
lokalizacja: Wyspy Sołowieckie (1400 km na północ od Moskwy)
okres istnienia: 1923-1933
Max. liczba więzień: 71,800
„dziad” wszystkich sowieckich obozów, ściśle mówiąc, Sołowki istniał na długo przed gułagiem. Była to w zasadzie poligon doświadczalny do masowej pracy więziennej. „Stamtąd powstała praca więzienna”, powiedział Leonid Borodkin, szef Centrum Historii Gospodarczej na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym, radiostacji Echo Moskwy.,
na lodowych wyspach na Morzu Białym dziesiątki tysięcy więźniów ścinało drzewa, budowało drogi i osuszało bagna. Na początku reżim był stosunkowo „miękki” — ale pod koniec lat 20. stał się prawdziwym piekłem. Niewspółpracujący więźniowie byli bici kijami, topieni i torturowani. Aleksander Sołżenicyn w swojej pracy exposé Archipelag Gułag opisał Sołowki jako ” polarny Auschwitz.”
na początku lat 30.rozwiązano Sołowki, a więźniów przeniesiono do innych obozów., Test okazał się udany — i nadszedł czas, aby rozszerzyć system na cały gigantyczny kraj.
obóz pracy przymusowej nad Morzem Białym (Belbaltlag)
Public domain
lokalizacja: Karelia (1100 km na północ od Moskwy)
okres istnienia: 1931-1941
Max. liczba więźniów: 108 000
Historia „wielkich komunistycznych projektów budowlanych” — wielkich przedsięwzięć wykorzystujących pracę przymusową-rozpoczęła się od Belbaltlagu., Nowy obóz miał za zadanie połączyć Morze Białe z jeziorem Onega poprzez 227-kilometrowy kanał.
więźniowie Belbaltlag ciężko pracowali, aby wykonać prawie niemożliwe zadanie, a latem 1933 roku kanał był gotowy. Warunki pracy nie mogły być gorsze: jedynymi narzędziami były łopaty, kilofy i inne narzędzia ręczne — bez ciężkiego sprzętu. Ci, którzy nie spełnili swoich celów, byli umieszczani na zmniejszonych racji żywnościowych i wydawali dłuższe wyroki. Według samych oficjalnych danych, 12 000 osób zginęło w budowie Kanału Morza Białego-Bałtyku.,
„kanał Bałtycko-Biały pomógł” normalizować „Gułag w oczach opinii publicznej”, zauważa gazeta „Novaya Gazeta”. Po nim następowały kolejne projekty pracy przymusowej, w których pracowały i umierały kolejne tysiące skazańców. W Belbaltlag obóz przetrwał do 1941 roku, po czym został rozwiązany w celu uwolnienia robotników z powodu Wielkiej Wojny Ojczyźnianej.
obóz pracy Baikal-Amur (Bamlag)
Muzeum Historii BAM
lokalizacja: Region Amur (7700 km na wschód od Moskwy)
okres istnienia: 1932-1938
Max. liczba więźniów: 200 000
nawet w porównaniu do innych projektów budowlanych Gułagu, linia kolejowa Bajkał-Amur (BAM) była gigantyczna: plan zakładał budowę 4000 km linii kolejowej z Taishet na Syberii do sowieckiej Gawan na skraju rosyjskiego Dalekiego Wschodu. Więźniowie byli wysyłani z całego ZSRR do pracy nad projektem.
„jak wszędzie, prawo tutaj było egzekwowane żelazną ręką: bez pracy, bez jedzenia.,”Za każdym razem, gdy budowa opóźniała się, administracja OBOZOWA natychmiast wydłużała dzień roboczy. Ludzie pracowali 16, a nawet 18 godzin dziennie ” – pisze historyk Siergiej Papkow w swojej książce Terror stalinowski na Syberii. Ale ponieważ niewolnicza praca była nieefektywna, a środowisko zabraniające wrogości, BAM nigdy nie został zbudowany przed wojną, po czym projekt został odłożony do lat 80-tych — kiedy to został ukończony, ale nie przez skazańców.,
dmitrowski obóz pracy naprawczej (Dmitrovlag)
Sputnik
lokalizacja: Obwód moskiewski
okres istnienia: 1932-1938
Max. liczba więźniów: 192 000
kolejnym dużym projektem budowlanym z udziałem więźniów Gułagu była budowa kanału Moskwa-Wołga. Praca była znowu okrutna, jednak w porównaniu z innymi obozami warunki były uważane za przewiewne.
„Dmitrowlag był swoistą wizytówką Gułagu., Wskaźnik śmiertelności był stosunkowo niski, dni pracy były kompensowane, a były pensje i wcześniejsze zwolnienia”, wyjaśnia Ilya Udovenko, starszy badacz w Muzeum Historii Gułagu. Było to po części spowodowane bliskością Moskwy: tysiące skazańców umiera w odległych lasach Syberii, ale co innego, jeśli widzą to mieszkańcy stolicy.
północno-wschodni obóz pracy korekcyjnej (Sevvostlag)
Public domain
lokalizacja: Kołyma (10 300 km na wschód od Moskwy)
okres istnienia: 1932-1952
Max. liczba jeńców: 190 000
przeciwieństwem „metropolity” Dmitrowłagu była Kołyma. ZSRR rozdawał więźniom obozów wysyłanych nad brzeg Morza Ochockiego w celu wydobycia złota i cyny oraz budowy infrastruktury zdolnej od podstaw wytrzymać brutalny klimat (w latach 30.wybudowano regionalne miasto Magadan).,
Obóz Sevvostlag był centralnym punktem rozwoju Kołymy; był prowadzony przez Dalstroy, Państwowy Fundusz na rzecz rozwoju Dalekiego Wschodu. Zgodnie z prawem Dalstroy nie był uważany za część Gułagu, ale warunki obozowe pod koniec lat 30. nie były łatwiejsze.
„przekształcenie zdrowego młodego człowieka w fizyczny wrak trwa 20-30 dni, siedem dni w tygodniu, z trwałym głodem, poszarpanym ubraniem i nocami spędzonymi w -60°C mrozem w dziurawym namiocie z plandeką…, Było to wielokrotnie weryfikowane-pisał o obozach Kołyma Warłam Szałamow, który spędził tam ponad dziesięć lat. Według rosyjskich doniesień w obozach Kołyma zginęło co najmniej 150 000 osób.
6. Norilsk (Norillag)
Public domain
lokalizacja: Norilsk (2800 km na północny wschód od Moskwy)
okres istnienia: 1935-1956
Max., liczba więźniów: 72 000
obecnie Norilsk jest największym miastem polarnym na świecie. Ale w latach 30., podobnie jak Magadan, został zbudowany przez więźniów Gułagu. Przemysł Radziecki potrzebował metali, a Norilsk rozwinął się wokół fabryki miedzi i niklu, również obsługiwanej przez pracowników więziennych.
„Norilskie obozy nie były najgorsze w systemie Gułagu” – mówi miejscowy dziennikarz Stanisław Stryuczkow. „Więźniowie w Norilsku byli zawsze postrzegani jako niezbędne narzędzia pracy, środek do realizacji planu.,”Z reguły obóz Norillag przyjmował stosunkowo młodych i zdrowych więźniów zdolnych do pracy w klimacie Dalekiej Północy. Z tego powodu śmiertelność w Norilagu była niższa niż w Kołymie czy na budowie BAM.
7. Vorkuta korekcyjny obóz pracy (Vorkutlag)
lokalizacja: Vorkuta (1800 km na północny wschód od Moskwy)
okres istnienia: 1938-1960
max. liczba więźniów: 72 900
Workuta to kolejne miasto polarne zbudowane przez więźniów Gułagu., Historia obozu Vorkutlag jest bardzo podobna do Norilska, z tym, że tutejszym przedsiębiorstwem miejskim była elektrownia węglowa. Ale w czasie wojny Vorkutlag zyskał szczególne znaczenie — nie tylko dostarczał krajowi węgiel, ale przyjmował „szczególnie niebezpiecznych” przestępców skazanych na ciężkie roboty.
kwoty produkcyjne stale rosły, a warunki pracy się cofały. Niezadowolenie więźniów osiągnęło punkt krytyczny w 1942 roku, kiedy na jednym z obozów wybuchło powstanie Ust-Usa., „Była to jedyna akcja zbrojna jeńców podczas całej wojny”, komentuje powstanie historyk Nikołaj Upadyszew. Po rozbrojeniu strażników setki więźniów przejęły ich broń i próbowały wzniecić bunt wśród mieszkańców okolicznych wiosek. Powstanie zostało ostatecznie stłumione przez oddziały NKWD.
Przeczytaj więcej o powstaniu Ust-Usa tutaj.
obóz pracy w Karagandzie (Karlag)
Public domain
lokalizacja: koło Karagandy, Kazachstan (3000 km na wschód od Moskwy)
okres istnienia: 1931-1959
Max. liczba więźniów: 65 000
w przeciwieństwie do obozów związanych z „wielkimi placami budowy”, rząd radziecki ustanowił Karlag jako stałą placówkę. Więźniowie Karlag mieli za zadanie dostarczyć żywność, ubrania i inne produkty dla całego północnego Kazachstanu., „Praca więźniów obozu nie kończyła się nigdy: latem uprawiali ziemię, zimą pracowali w zakładach i fabrykach” – pisze kazachska Gazeta Vlast.
Karlag przyjmował masowo „politycznych” zesłańców, w tym członków deportowanych oraz podejrzanych o kolaborację z Niemcami w czasie wojny. Obejmowało ono również niesławny obóz żon zdrajców ojczyzny (Akmola camp of wives of traitors to the homeland), w którym przetrzymywano żony i dzieci skazanych za zdradę ZSRR. Zgodnie z Prawem Sowieckim bycie spokrewnionym ze zdrajcą było również przestępstwem., Niektórzy mieli nawet „szczęście”, że urodzili się w obozie: w latach 1931-1959 w Karlag urodziło się 1507 dzieci.
przygotowany przy wsparciu Muzeum Historii Gułagu.