późna proza X i XI wieku
Literatura prozy od połowy do końca X wieku jest związana z reformą Benedyktyńską, ruchem, który starał się narzucić porządek i dyscyplinę klasztornym zakładom, które uważano za rozluźnione. Aethelwold, biskup Winchesteru i jeden z liderów reform, przetłumaczył regułę św. Benedykta., Ale największym i najbardziej płodnym pisarzem tego okresu był jego uczeń Aelfric, mnich z Cerne, a później opat Eynsham, którego dzieła obejmują trzy cykle 40 homilii każdy (Homilie Katolickie, 2 vol. i Żywoty świętych), a także homilie Nie w tych cyklach; gramatyka łacińska; Traktat o czasie i Historii Naturalnej; listy pasterskie; oraz kilka przekładów. Jego łacińskie kolokwium, zaopatrzone w Staro-angielską wersję anonimowego glosariusza, daje fascynujący wgląd w anglosaską klasę klasztorną., Aelfric pisał z wyrazistością i zdumiewającym pięknem, często używając retorycznych środków literatury łacińskiej, ale bez ostentacji; jego późniejsza proza aliteracyjna, luźno naśladująca rytmy poezji staroangielskiej, wywarła wpływ na pisarzy długo po podboju Normanów. Wulfstan, arcybiskup Yorku, napisał kodeksy prawne, zarówno cywilne, jak i kościelne, a także wiele homilii, w tym Sermo Lupi ad Anglos („adres Wulfa do Anglików”), okrutne potępienie moralności swoich czasów. Aby ocenić na podstawie liczby zachowanych rękopisów, ci dwaj pisarze byli ogromnie popularni., Byrhtferth Z Ramsey napisał kilka łacińskich dzieł i Enchiridion, podręcznik o kalendarzu, wyróżniający się ozdobnym stylem. W tym okresie powstały liczne dzieła anonimowe, niektóre o bardzo wysokiej jakości, w tym homilie, żywoty świętych, dialogi i tłumaczenia takich dzieł jak Ewangelie, kilka ksiąg Starego Testamentu, teksty liturgiczne, reguły zakonne, podręczniki pokutne i romans Apoloniusz z Tyru (przetłumaczony z łaciny, ale prawdopodobnie pochodzący z greckiego oryginału)., Dzieła reformy benedyktyńskiej zostały napisane w ciągu kilku niezwykłych dziesięcioleci na przełomie tysiącleci. Niewiele oryginalnych prac można bezpiecznie datować na okres po śmierci Wulfstana (1023), ale ciągła żywotność anglosaskiej Kroniki pokazuje, że stara dobra proza angielska była pisana aż do podboju Normanów. Pod koniec tego okresu angielski został ugruntowany jako język literacki o polskim i wszechstronności niezrównanej wśród europejskich wernakularów.