Remembering Pandit Ravi Shankar' s sublime notes in his centenary year

7 kwietnia Anoushka i Phillips wraz ze studentami Shankara z całego świata — Pt Vishwa Mohan Bhatt (mohan veena), Shubhendra Shankar (sitar), Gaurav Mazumdar (sitar), Ashwini Shankar (shehnai) zebrali się i przejrzeli kolejne dzieło swojego guru, Raag Sandhya, i zaprezentowali je w prawie trzy minutowej prezentacji. Zestawianie tak wielu wątków z tak wielu dźwięków jest złożoną sprawą w indyjskiej muzyce klasycznej., „Nie mogłam znieść myśli, że nie zagramy dziś żadnego z nich, więc poprosiłam wielu uczniów mojego ojca, aby nagrywali z ich własnych domów, abyśmy mogli grać dla Ciebie”, napisała Anoushka, która umieściła wideo na swoich platformach społecznościowych. Wszystkie koncerty wokół uroczystości, w tym jej pierwszy w historii koncert z przyrodnią siostrą Norah Jones, zostały przełożone z powodu trwającej pandemii.

***

„a maze of noises” napisał EM Forster w „Passage To India” (1924), opisując indyjską muzykę klasyczną., Pt Ravi Shankar, którego wirtuozeria i błyskotliwość zmieniłyby sposób, w jaki świat rozumiał Indie i pomysłowość jego muzyki, miał jeszcze wkroczyć na międzynarodową scenę muzyczną. Zanim Shankar, Muzyka indyjska, dla Zachodu, była egzotyczna, monotonna i nigdy nie uważana za bogatą lub na równi z ich klasycznymi mistrzami. Ale Shankar i jego korpus Dzieła, według legendarnego skrzypka Yehudi Menuhina, dostarczyły „poczucia pogodnej egzaltacji” i tego, jak czciliśmy je poprzez dzieła Bacha, Mozarta, Beethovena., „W nim (ludzie) rozpoznają syntezę bezpośredniości ekspresji, spontaniczności, prawdy i integralności działania dostosowanej do chwili, która jest formą uczciwości charakterystyczną zarówno dla niewinnego dziecka — jak i wielkiego artysty. Dostrzegają w nim mistrzostwo i poświęcenie dyscypliny zrodzonej z nieskończonego doświadczenia i skoncentrowanego wysiłku, które są manifestacją nie tylko własnej istoty artysty, ale i poprzednich pokoleń” – napisał Menuhin o Shankarze w przedmowie do jednej z autobiografii Shankara My Music, My Life (Mandala Publishing, 2009).,

według pochodzącego z Los Angeles Muzyka Som Shankar, 45 lat, wnuk Shankara i syn sitarysty Shubho Shankara, pasja Shankara do jego sztuki wydawała się równoznaczna z samym życiem. „Z tego powodu czuję, że był w stanie dotknąć serc tak wielu ludzi. Wciąż mnie zadziwia, że udało mu się bezproblemowo połączyć te dwa odmienne światy muzyczne. Artystyczny głos był tak szczery i prawdziwy, że umożliwił mu dotarcie do światowej publiczności, która pragnęła takiej artystycznej autentyczności” – mówi.,

***

urodzony w 1920 roku w Banaras jako Robindro Shankar Chowdhury, Shankar był najmłodszym z pięciu braci w Bengalskiej bramińskiej rodzinie. (Zdjęcie dzięki uprzejmości: My Music, My Life — Mandala Publishing)

urodzony w 1920 roku w Banaras jako Robindro Shankar Chowdhury, Shankar był najmłodszym z pięciu braci w Bengalskiej bramińskiej rodzinie. Jego ojciec, sanskryt uczony i prawnik, był Diwan (minister) w służbie Maharadży Jhalawar. Wkrótce wyjechał do Londynu, aby praktykować prawo, pozostawiając rodzinę. Skromna emerytura została zaaranżowana przez Maharaję dla ich utrzymania., Shankar, ciekawe dziecko, zawsze miał uszy do muzyki. Banaras był pełen widoków i dźwięków, a młody Robu był w tym zakochany. Dużą postacią w jego życiu był jego znacznie starszy brat Uday, który po studiach w JJ School of Art w Mumbaju przeniósł się do Londynu, aby studiować malarstwo w Royal College of Art. Tam w 1923 roku poznał baletnicę Annę Pawłową., Spotkanie przerodziło się w współpracę, która dała londyńczykom wgląd w taniec Indyjski i doprowadziła do wieloletniego związku pomiędzy Pavlovą i Udayem, który był tak zajęty tym doświadczeniem, że rzucił malarstwo i został tancerzem na pełny etat. Koncertował z zespołem Pavlova, a później stał się pionierem nowoczesnego tańca indyjskiego.

W międzyczasie Shankar uczył się śpiewać pieśni Rabindranatha Tagore ' a i wchłaniał kadencje rzeki gangi i muzyczne zaklęcia aarti wzdłuż jej Ghatów każdego wieczoru., W 1929 roku Uday powrócił z marzeniem o tournée po Europie z indyjską trupą, składającą się z muzyków i tancerzy. Jesienią 1930 roku rodzina była w drodze do Paryża drogą morską. To właśnie w Paryżu Młody Shankar zaczął majstrować przy esraju, sitarze i tabla. „Dla mnie, On (Uday) był Supermanem, a te dni z nim zrobiły wiele, aby nie tylko ukształtować moją artystyczną i twórczą osobowość, ale także ukształtować mnie jako totalną istotę ludzką…”, mówi Shankar w mojej muzyce, moim życiu. Jego staż pod kierunkiem Udaya w scenografii, oświetleniu, scenografii i ogólnym showmansie był dla niego bardzo cenny.,<| p>

Czytaj/sitar player Ut Shujaat Khan o słynnej rywalizacji między jego ojcem ut Vilayat Khan I Pt Ravi Shankar

na jedną z tych międzynarodowych tras Uday zaprosił Ustada Alauddina Khana, zawodnika sarod, który był założycielem Maihar gharana i którego poznał w Kalkucie podczas występu w 1934 roku. Muzyk zgodził się dołączyć do swojej trupy w Europie jako jej dyrektor muzyczny. To tutaj natknął się na przystojnego 14-letniego Shankara, „zawsze goniącego dziewczyny”., Jak głosi legenda, powiedział Udayowi, że nauczy utalentowanego młodzieńca grać na „co najmniej jednym instrumencie” i wysłać go do swojego domu. Uday się zgodził. Kilka lat później Shankar został wysłany do chana w Maihar.

od olśniewającego Paryża do surowego Maihar była długa podróż. Siedmioletnie szkolenie, które tam otrzymał, miało zadecydować o przebiegu życia Shankara. Każdego dnia, o 6 rano, siedział u stóp Khana, wraz ze swoim synem Ali Akbarem, a czasami córką Annapurną, i uczył się nakłaniać Sitara do życia. To było ciężkie życie dla młodego człowieka., Khan, czule nazywany Babą, był bardziej mistrzem zadań niż kochającym ojcem czy guru. Historia przywiązania Ali Akbara do drzewa i bicia go czarno-niebieskiego, ponieważ nie mógł uzyskać prawa taan, jest wciąż dyskutowana w kręgach muzycznych. Ale Shankar wcześnie zrozumiał, że to, czego się uczy, jest wiedzą uprzywilejowaną; musi być przyswajana emocjonalnie i intelektualnie. „Możesz nauczyć się techniki, szybkości, ale aby każda nuta była żywa i pulsowała życiem i uczuciami, aby mogła cię poruszyć, tylko jeden SA lub jeden gandhar może przynieść to szczególne uczucie., Nie jest to coś, czego można się nauczyć w rok lub dwa. Jestem surowy, ortodoksyjny i tradycyjny, jeśli chodzi o muzykę. Całkowite poddanie się guru, bez względu na vidya, sztukę, technikę czy rzemiosło, to uczucie szacunku i szacunku pomaga nauczyć się sadhany…”, powiedział w dokumencie All India Radio (AIR).

przez następne siedem lat Shankar praktykował, z całą pracowitością i determinacją, jaką mógł zdobyć, walcząc z komarami, niewygodnymi warunkami życia i tylko swoim sitarem dla towarzystwa., Khan miał zamiłowanie do tworzenia indywidualnych stylów dla każdego z muzyków, których nauczał. Więc uczył Shankara w pewien sposób. Potem pojawiła się osobowość Shankara-charyzmatyczna, ekstrawagancka — która dodała mu stylu. W 1939 był gotowy do pierwszego występu na konferencji w Allahabadzie.

sadhana Shankara w międzyczasie zaimponowała Khanowi. Kiedy Uday zaproponował sojusz pomiędzy Shankarem a córką Chana, Annapurną, zgodził się na małżeństwo hindusko-muzułmańskie — rzadkość w tamtych czasach., Zasługa tego wesela przypadła również Babie, która wierzyła w ludzi znacznie więcej niż w religię. Czytał namaaz pięć razy dziennie i czcił boginię Sharda w tym samym oddechu. Para miała syna, Shubho. Rodzina przeniosła się do Mumbaju w 1944 roku, a Shankar zamierzał spróbować szczęścia w rodzącym się przemyśle filmowym. Założyli swój dom w Malad i zaczęli występować na mniejszych koncertach oraz w kręgach muzycznych m.in. w Kolhapur, Pune, Belgaum, Gugali, Aurangabad, Nasik i Baroda., Indie były u progu niepodległości, a Shankar dołączył do Indian People ' s Theatre Association, gdzie skomponował melodię do słynnego poematu Iqbala Saare jahan Se achha i pracował nad projektem baletowym dla indyjskiego teatru narodowego, zatytułowanym Discovery of India, opartym na książce Jawaharlala Nehru pod tym samym tytułem. Nehru był obecny na premierze w 1947 roku.

w tym samym czasie Shankar pracował jako kompozytor muzyki do dwóch filmów — Dharti ke Lal Khwaja Ahmada Abbasa (1946) i Neecha Nagar Chetana Ananda (1946)., Kilka lat później przyjaciel rodziny, Autor Satyajit Ray, poprosił go o skomponowanie muzyki do filmu Pather Panchali (1955). Shankar był tak poruszony filmem, że podobno skomponował muzykę w niecały dzień. „To było coś w nim. Fakt, że mógł zrobić tak wiele i w niesamowitym tempie”, mówi Pandit Hariprasad Chaurasia, 81, który również próbował znaleźć swoje stopy jako flecista w branży. Shankar skomponował muzykę do całej trylogii Apu., Ray był pod takim wrażeniem pracy Shankara, że stworzył storyboard filmu dokumentalnego o Shankarze, którego filmowiec nigdy nie mógł ukończyć.

w 1949 roku Shankar objął stanowisko dyrektora muzycznego Vadya Vrind, Orkiestry Radiowej w AIR i przeniósł się do Delhi, do mieszkania na Ferozeshah Road. Muzyka klasyczna wychodziła z elitarnych kręgów na scenę proscenium i radio. W orkiestrze oprócz Ustada alla Rakhy na perkusji występowali młodzi muzycy, tacy jak Pt Shiv Kumar Sharma i Chaurasia. W tym czasie Robindro Shankar Chowdhury stał się Ravi Shankar., „Ravi Shankar brzmiał dobrze i tak powiedziałem spikerom, aby przedstawili mnie w radiu. Radio All India było słyszane w całych Indiach, więc ludzie poznali mnie pod moim nowym imieniem…jestem dumny, że jestem Bengalczykiem, ale to uczyniło mnie bardziej międzynarodowym, w Indyjskim sensie”, pisze Shankar w swojej autobiografii.

***

Pandit Ravi Shankar na koncercie z okazji Dnia Praw Człowieka w ONZ. (Zdjęcie dzięki uprzejmości: My Music, My Life — Mandala Publishing)

w Delhi Shankar nawiązał bliski kontakt z biznesmenem i impresario Lala Shriramem z Delhi Cloth Mills., Rodzina Shriram-Shankarlal była mecenasem sztuki, a ich dom przy Curzon Road był zawsze pełen pisarzy, muzyków, polityków i filozofów. Często gościli Udaya, francuską tancerkę Madame Simkie, która występowała z Udayem, Ustad Allauddin Khanem, a później Shankarem. „W tamtych czasach muzycy nie przychodzili na dzień lub dwa, tylko spędzali miesiące” – mówi Vinay Bharatram, 84-letni wnuk Shrirama, który uczył się wokalnej muzyki klasycznej od Shankara, Annapurny Devi i Ustada Ali Akbar Khan., Podczas jednej z takich wizyt, Alauddin Khan właśnie nastroił się do powietrza, gdy grany na sitarze romantyczny raga Pilu poruszył serce saroda. Zapytał Bharata rama, syna Lali Shrirama, o nazwisko muzyka. Bharat Ram nie wiedział, więc wysłał kogoś do stacji radiowej, żeby przyprowadził artystę do domu. Wszedł przystojny młodzieniec. To był Ustad Vilayat Khan. „Baba mu powiedział:” Tum Enayat (Khan) ke bete ho? Ab tumhare baba Toh rahe nahi, par main sikha sakta hoon tumhe, ” wspomina Vinay, obecnie 84. Vilayat się zgodził, ale nigdy nie wrócił., Khan nie wiedział, że wkrótce dojdzie do rywalizacji między jednym z jego najsłynniejszych uczniów a tym młodym chłopcem, o której będzie się mówiło przez wiele lat.

To właśnie w 1952 roku, na koncercie zorganizowanym przez rodzinę, ta rywalizacja wyszła na jaw. Vilayat Khan wszedł do zielonego pokoju Shankara i zapytał go, czy może mu towarzyszyć. Shankar występował w duecie z Ali Akbarem, ale zgodził się niechętnie. Khan nie był szczęśliwy. Według Vinay ' a „wyrzucił z widowni najbardziej wybredne nadużycia”, w skład których wchodziło wielu koneserów, w tym legendarny gracz Sarod Ustad Hafiz Ali Khan., Namita Devidayal pisze w szóstej strunie Vilayat Khan (2018), że wszystko się nagrzewało na koncercie, każdy muzyk wychodzi z siebie, aby poprawić drugiego. „Maar dala!”wykrzyknął Haafiz Ali po szczególnie fascynującej rundzie. Mimo że nigdy nie miał być to konkurs, Vilayat wygrał go.

wokalista Mukesh, wokalista Lata Mangeshkar, muzyk Pandit Ravi Shankar i reżyser producent Trilok Jetly bawią się żartem podczas prób przy nagrywaniu piosenki z filmu GO-DAAN.

„Vilayat Khan nie tylko grał na swoim sitarze. Śpiewał przez to., To właśnie ta charakterystyczna cecha uczyniła go, prawdopodobnie, lepszym graczem niż jego wieloletni przeciwnik-Ravi Shankar”, pisze Namita Devidayal w szóstej strunie.

„Pandit ji (Shankar) często mówi, że muzyka Vilayat Khan jest uosobieniem shingaar ras. On sam grał z dhrupad ang. To była medytacja innego rodzaju”, mówi Vinay, odmawiając wciągnięcia w debatę o tym, kto był lepszym artystą. „Wszystko w moim ojcu było przeciwieństwem Pt Ravi Shankara — jego muzyka, jego relacje ze światem., To ekscytujące widzieć tych dwóch muzyków, którzy byli tak znakomitymi artystami, robiącymi to samo, ale bez podobieństwa do siebie. Rywalizacja to dobra rzecz. To trzyma ludzi na palcach ” – mówi sitar player i nominowany do Grammy muzyk Shujaat Khan, syn ut Vilayat Khan.

był też Ut Halim Jaffer Khan, trzeci styl, ze swoim słynnym jafferkhaani baaj. A także niepowtarzalny Nikhil Banerjee, genialny, ciepły balans między wszystkim.

Pewnego razu na lotnisku w Berlinie urzędnik imigracyjny spojrzał na sprawę Sitara Vilayata Khana i zapytał, co w niej było., Muzyk powiedział, że to jego sitar. Facet powiedział: „ten, który gra Ravi Shankar?- Nie, umarł pięć dni temu-powiedział wściekły Vilayat.

***

lata 60.to lato miłości w Ameryce. Wojna, niezadowolenie i podejrzenia zrodziły dzieci kwiatowe z ich zainteresowania sztuką, duchowością, narkotykami i koncepcją wolnej miłości. George Harrison, jeden z członków zespołu muzycznego The Beatles, postanowił nauczyć się Sitaru od Shankara. Nigdy nie miałem kilku zajęć muzycznych, które zdetonowały coś tak niezwykłego. Nagle Muzyka indyjska stała się „rzeczą”., „Nigdy nie sądziłem, że nasze spotkanie spowoduje taką eksplozję, że muzyka indyjska nagle pojawi się na scenie pop” – mówi Shankar w filmie dokumentalnym Howarda Wortha „Raga” (1971).

stowarzyszenie zorganizowało dwa duże koncerty — Monterey Pop Festival (1967) i Woodstock (1969). Inne występy na tych festiwalach obejmowały takich artystów jak The Who, American guitar great Jimi Hendrix, Janis Joplin i giganci rocka The Grateful Dead. W tym pierwszym, grając Bhimpalasi, Shankar dodał do Ragi melodyczne i rytmiczne improwizacje. Publiczność była oczarowana uznaniem., „Aby mieć taką możliwość, gdzie największe gwiazdy popu na świecie mówią do wszystkich swoich fanów i całego świata, że słuchają tego, nie sądzę, że istnieje lepszy PR, który mógłby kiedykolwiek mieć na tej ziemi dla muzyki klasycznej”, mówi Sarod gracz Alam Khan, Ustad Ali Akbar Khan syn.

od olśniewającego Paryża do surowego Maihar była długa podróż. (Zdjęcie dzięki uprzejmości: My Music, My Life — Mandala Publishing)

w najbliższych latach Shankar współpracował m.in. z kultowym amerykańskim kompozytorem Phillipem Glassem, Menuhinem i słynnym saksofonistą jazzowym Johnem Coltrane ' em., Był zadowolony ze swojej sławy, ale często zastanawiał się, czy publiczność naprawdę rozumie jego muzykę. Zaczął też odczuwać dyskomfort związany ze Związkiem narkotyków z muzyką klasyczną. Według Menuhina, ” młodym ludziom, którzy oddają swój umysł i serce sztuce Raviego Shankara, nadał on sens i wyprowadził porządek z chaosu, ponieważ przywrócił fundamentalne i najwyższe wartości oddanej pracy, samokontroli, wiary i wartości życia.”

podróż na Woodstock i Monterey wymagała od Shankara pewnych poprawek do jego muzyki., Skrócił swoje występy, koncentrując się bardziej na tempie. Wywołało to krytykę ze strony purystów, ale zwiększyło jego popularność wśród publiczności. „Chodzi o kontekst. Czytał słuchaczy i starał się dać im to, czego chcieli. Jego związek z komercyjną sceną popkulturową był wyjątkowy. To właśnie ukształtowało drogę, którą szedł-mówi Sarod Alam Khan, syn Ali Akbar Khan. Jednak popularność Shankara na Zachodzie na dłuższą metę sprawiła, że muzyka indyjska stała się bogatą tradycją., Znajdował się teraz na tym samym piedestale, który był zarezerwowany dla Mozarta, Bacha i Beethovena.

***

(Zdjęcie dzięki uprzejmości: My Music, My Life-Mandala Publishing)

w tym czasie małżeństwo Shankara z Annapurną Devi było na topie. Jej muzyka medytacyjna, przesiąknięta naukami guru, była wyraźnym kontrastem z muzyką Shankara i obydwoje rozstali się pod koniec lat 50. po tym, jak jej dyskomfort związany był ze Związkiem Shankara z Kamlą Shastri, szwagierką Rajendry., Jest postrzegana jako tanpura we wszystkich koncertach Shankara za granicą w latach 50. i 60. po tym, Shankar stał się supergwiazdą, miał mnóstwo związków, między innymi z promotorką koncertów, Sue Jones, z którą mieszkał przez około sześć lat. W 1979 roku urodziła im się córka. Nazywała się Geethali, obecnie znana jako Norah Jones. Związek z Sukanyą Rajanem w tym samym czasie doprowadził do narodzin Anoushki w 1981 roku. Shankar poślubił Sukanyę, bankiera z Londynu, w 1989 roku w świątyni w Hyderabadzie. „Dobrze się nim opiekowała., Żył tak długo, jak żył dzięki niej” – mówi Vinay. „Ludzie mówili o wielu kobietach w jego życiu. Naprawdę mnie to nie obchodziło. Kiedy był ze mną, byłam boginią i nic innego się nie liczyło”, mówi Sukanya.

***

Pandit Ravi Shankar z córką Anoushka, Norah Jones i żoną Sukanya. (Zdjęcie dzięki uprzejmości: My Music, My Life — Mandala Publishing)

w życiu tak przesiąkniętym jego sztuką, pragnienie muzyki Shankara było nienasycone do dnia jego śmierci. Jego ostatnie dzieło, opera zatytułowana Sukanya, została zadedykowana jego żonie 22 lata i partnerce przez 30 lat., Zwrócił się do swojego wieloletniego przyjaciela i współpracownika Davida Murphy ' ego, walijskiego dyrygenta, i opowiedział mu o swojej wizji, kiedy został przyjęty do Scripps Memorial Hospital w San Diego. Córka Shankara, sitarist Anoushka, śmiała się z tego pomysłu, kiedy po raz pierwszy o nim usłyszała w 2010 roku, mówiąc, że połączenie indyjskich dźwięków z operowymi dźwiękami zabrzmi „dziwnie”. „Ale Shankar był bardzo jasny o tym, co chciał być znany jako jego ostatni utwór”, Murphy powiedział do tego reportera w 2017 roku, kiedy Opera miała premierę w Wielkiej Brytanii., Murphy był w szpitalu prawie codziennie, siedząc przy łóżku Shankara, dyskutując i pisząc swoją muzykę w zachodniej notacji. Swan song Shankara, Sukanya, jego jedyna opera, miała swoją premierę w Curve Theatre w Leicester w Wielkiej Brytanii. Koncert odbył się w Symphony Hall w Birmingham, a później w prestiżowej Royal Festival Hall w Londynie.

„jest to bardzo trudne dla osoby takiej jak ja, która tak wiele od życia wymaga i tak wiele chce oddać. Jestem wam wszystkim bardzo wdzięczna … zapytam was o coś więcej., Proszę was, abyście mnie pobłogosławili, abym aż do ostatniego dnia mojego życia mógł być aktywny i kreatywny i starać się osiągnąć co najmniej połowę tego, co chciałbym, i uczynić was wszystkich bardzo dumnymi ze mnie” – powiedział Shankar w 1978 roku w filmie dokumentalnym stworzonym przez All India Radio. Dostał to — o co prosił-sitar na zawsze zostanie zapamiętany jako instrument, który sam stworzył.

Kliknij tutaj, aby dołączyć do naszego kanału (@indianexpress)i bądź na bieżąco z najnowszymi nagłówkami

dla wszystkich najnowszych wiadomości Eye, pobierz aplikację Indian Express.,

• Tagi: Anoushka Shankarbirth anniversarylassical musicEye 2020GrammyPandit Ravi Shankar